I
Ikusirikan zenbait uri-tar
nola gaur dan egunean
ardurik gabe jolasten diran
oso jolaskai txarrean;
ikusirikan buru-belarri
orrela dabiltzanean
beren poz eta zabarkeriaz
etsai abillen mendean;
gañera berriz beste geyago
arkiturik emen bean
gure izkuntza t'oitura zarrak
erabat utzi nayean,
aserre latz ta naigabearen
bidez nere barrunbean
zorigaitz asko mugitzen dira
su ta garrezko labean.
Askotan ume zital oriek
nabarmentzen diranean,
ain gizon txiki narrak izanik
ustez gallen daudenean,
nekazariai par eta musin
egiten diztenean
esanaz oyek bizi dirala
jakinde motx illunean,
ez dute nunbait oartzen asko
gaur berak dauden lurrean
gure aitonak nola ziraden
guraso zarren legean
anaitasunez elkarturikan
jarraitzen beti lanean,
une soill batzuk izan ez gedin
gero, etorkizunean.
Nekatu arren oneresirik
lurrak dernaion aldia
baserritarrak alai dariyo
izerdi-patz ugaria.
Uri-ots ordez udaran txori
t'iparren sort'eresia
entzuten daki lagun ditula
itur-goi ta kerizpia;
garbai apurrik batere gabe
dararna bizitz guzia,
ta jai egunez arturik beste
atseden osagarria...
ia zer pozkidaz, arin ta lasai,
mendi-mutil egokia
laister-bidetik Otoitz-Etxera
jaisten dan gogoz betia.
Eta nork ez du bean ikusi
aiton buru soill argia
kolkoan gañez erakutsirik
alkandor txuri-txuria
bere kopeta bezin simurra
t'au bezelaxe garbia?
Nori ez erne biotz-barruan
poz aundi baten zoria
oraindik emen ezpada galdu
euskeldunen jatorria?
Argatik nere goitiz jardun au
izanik lei ongarria
Emalleari eskatzen diot
muñetan irazekia;
argatik orain ezpanaiz ere
daidun bertsolaria
abestu nai det nola bizi dan
emengo nekazaria.
II
Egun argitzez ezkillak zintzo
banaturikan doñua
ots leun batez dakarrenean
goizeko dei eretsua
gogoz erne ta jeiki da lasai
nekazari doatsua.
Idikitzen du leyatil xarra,...
urdiña dago zerua,
odoi mordorik batere gabe
guztiz alai paketsua,
mendi-gizona begiratzen dan
auski edo ixpillua.
Atsegin aundiz orla beterik
lanera zuzen dijua,
aldiro bere auzo-lagunai
egiñaz agur-ojua
t'iñoiz basoak oyartu dezan
zortziko zarren kantua.
Ala zeruban asten danetik
sortzen argi-errañua
t'arratseraño nabaitu arte
ezkillen otoitz-ordua
alegiñean ari da beti
baserritar indartsua.
Izerdi tantoz orniturikan
alortegi ta sorua,
ia, zer pozkidaz begiratzen dun
gerora txukun landua!
Euskeldunentzat ariñak dira
atxur ta golde pixua.
Orrengatikan berak darama
bizitz alai erosua;
orrengatikan etxe-ganbara
t'orrengatik ikullua
dakuste naro jankayez ura
t'au bei sallez osatua.
Arrats aldera zerbait illuntzen
asten danian basua,
urruti jeisten dijoan garaiz
eguzki nabar sutua
lantegitikan etxeratzen da
baserritar nekatua.
Illunabarrez bildurik antxe
señire-talde osua,
amona ximel ume zalea
t'aiton buru soill zintzua...
uraxen da, bai, zorion gaña,
ura bildera gozua!
O, zer oparo arkitutzen dan
lengo nekez ordaindua
sentirik xamur espaiñ tartean
sentirik aiñ eztitsua
sukaldetxoan bere zai dauskan
maite bakoitzen muxua!
Aitonarekin jolasten oi da
mutiko ernai sendua,
ondoren daude seme galantak,
t'amona xar bat, gajua!
«lo, lo»-ka bertan egin-erazten
aurrari amets goxua!
Gero mayean alako seindi
maiteaz inguratua
osagarri ark demaion gogoz
artzen du bere lekua:
zillar ontzirik ez dago mayan
baña bai aritz-kaikua.
Oitura dan lez amaitutzean
gaberoko jatordua,
otoitz eder bat egin ondoren,
lasai, gozakirotua,
lotaratzen da nekazariya
eskerturik Jaungoikua.
III
Orla goizetik arratseraño
lipar gaizto bat eratu gabe
orla bizi da nekazariya
askai txarretik urrundu zale;
bekaitz, ondamu, loikeria ta
gorroto beltza nunai dalare
mendi-gizonen biotz garbira
lizunik ez da sartzen beñere:
Bizitz ontako gauza guzien
gañez an Goiko-Jauna du maite.
Zergatik ori:? menditar ona
ark dalako ziñez gaindua,
ez dagolako zenbait bezela
arrokeriyaz itxumendua.
Zorionaren indarrez ala
goronz jasorik biotz osua
maitetsu t'apal bizi da bere
doai guziyaz pozgirotua,
Eusko-tar ona, zu zera beti
Aitor-en seme garbi, dontsua!